Vissterfte bij Kanaal­straat / Oude Medelse­straat in Tiel

Schriftelijke vragen

Nijmegen, 17 juni 2020,

Betreft: Vissterfte bij Kanaalstraat / Oude Medelsestraat in Tiel

Geacht college van dijkgraaf en heemraden,

Partij voor de Dieren Rivierenland is door bezorgde burgers ervan op de hoogte gebracht dat aanhoudende droogte in combinatie met een defect pomp op dinsdag 2, woensdag 3 en donderdag 4 juni heeft geleid tot het droogvallen van een sloot aan de Kanaalstraat / Oude Medelsestraat naast de Prins Bernhardsluizen in Tiel, met vissensterfte als gevolg.

Conform artikel 4.5 lid 1 van het reglement van orde voor het algemeen bestuur 2019, leg ik u de volgende vragen voor:

1. Klopt het dat aanhoudende droogte de oorzaak van het falen van deze pomp was?
2. Klopt het dat deze pomp vaker defect is geraakt tijdens aanhoudende droogte (eenmaal begin mei dit jaar en eenmaal in 2019)?
3. Klopt het dit telkens vissterfte tot gevolg had?
4. Bent u het met de Partij voor de Dieren eens dat, aangezien droogte steeds vaker voorkomt, het belangrijk is dat onze kunstwerken (inclusief pompen) die droogte aankunnen?
   1. Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen om te zorgen dat onze kunstwerken (incl. pompen) ook tijdens aanhoudende droogte goed functioneren?
   2. Zo nee, waarom niet?
5. Deze calamiteit is op dinsdag 2 juni om 20:00 voor het eerste gemeld bij waterschap Rivierenland door bezorgde burgers. Na de initiële melding hebben burgers meerdere keren contact op moeten nemen met waterschap Rivierenland, via verschillende kanalen, waaronder een bezoek naar het hoofdkantoor in Tiel, voordat zij het gevoel kregen dat er serieus naar hen geluisterd werd. Wat vindt u daarvan?
6. Wat vindt u ervan dat waterschap Rivierenland wél dode vissen uit het water heeft verwijderd, maar heeft geweigerd nog levende vissen naar een ander water over te plaatsen?
7. Wat vindt u ervan dat burgers zich daardoor genoodzaakt hebben gevoeld om zelf de nog levende vissen over te plaatsen?
8. Klopt het dat bij het kiezen van een oplossing voor deze calamiteit (vissen verplaatsen, tijdelijk een extra pomp plaatsen of reparatie van de huidige pomp afwachten) financiën een doorslaggevende rol hebben gespeeld?
   1. Zo ja, hoeveel euro per gered leven stelt waterschap Rivierenland beschikbaar om dreigende vissterfte te voorkomen?
   2. Zo nee, welke criteria heeft waterschap Rivierenland dan gehanteerd om een oplossing te kiezen en op welke wijze wordt het belang van de vis hierin meegewogen?
9. In de op 6 augustus 2019 gepubliceerde ‘Checklist droogte en vis[1]’ van Rijkswaterstaat, worden waterbeheerders opgeroepen om een lokale checklist te ontwikkelen voor calamiteiten met (dreigende) vissterfte door aanhoudende droogte. Het document van Rijkswaterstaat bevat tevens richtlijnen voor zo’n checklist. Beschikt waterschap Rivierenland over een dergelijke checklist?
   1. Zo ja, is deze up-to-date en voldoet deze aan de richtlijnen?
   2. Zo nee, waarom niet?
10. Op de website van waterschap Rivierenland[2] staat vermeld dat burgers contact met waterschap Rivierenland kunnen opnemen via 0344 - 64 90 90 indien zij dode vissen zien. Op 4 november 2019 is tijdens de commissie watersysteem door de Partij voor de Dieren verzocht of dit meldpunt kan worden uitgebreid in gevallen van dreigende vissterfte. Op 25 november 2019 heeft de heemraad tijdens de commissie watersysteem toegezegd deze suggestie mee te nemen. Tot op heden is de website hierop niet is aangepast. Gaat u de website alsnog aanpassen?
    1. Zo ja, binnen welke termijn?
    2. Zo nee, waarom niet?

We zien de antwoorden op deze vragen graag tegemoet.

Met vriendelijke groet,

Paul van Gent

Dana van der Kraan

Fractie Partij voor de Dieren

----------

[1] https://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/water-ruimte/ecologie/droogte-vis/
[2] https://www.waterschaprivierenland.nl/droogte-dat-erg/

Antwoorden

1. Klopt het dat aanhoudende droogte de oorzaak van het falen van deze pomp was?

Neen, dat klopt niet. De watergang die was drooggevallen wordt door een pomp in de Bernhardsluis voorzien van water. Deze pomp kende tot voor kort slechts één mogelijkheid tot bediening: aan of uit. Bediening was alleen mogelijk bij de pomp zelf; de pomp bevindt zich in een kelder circa 10 meter onder de grond. De afgelopen jaren heeft de pomp altijd aangestaan, waardoor er onnodig veel water werd opgepompt. Om energie te besparen, is de pomp onlangs omgebouwd. Hierdoor is het mogelijk dat de pomp alleen nog water omhoog pompt als dit nodig is, afhankelijk van het waterpeil.

Het water dat omhoog wordt gepompt loopt door een kleine sloot en na circa ca 30 meter over een stuw. Zodra het water achter de stuw op peil is, slaat de pomp uit. De afsluiter bij de pomp is enkelvoudig kerend, alleen water vanuit de Bernhardsluis wordt tegen gehouden en niet andersom. Als de pomp uit staat loopt het kleine stukje sloot van circa 30 meter hierdoor langzaam leeg. In het verleden gebeurde dit in het groeiseizoen niet, omdat de pomp dan altijd aan stond. Het waterschap gaat dit oplossen door het plaatsen van een overstortschot zodat de sloot niet meer leeg kan lopen. Vanwege de Corona crisis is dit echter nog niet uitgevoerd.

2. Klopt het dat deze pomp vaker defect is geraakt tijdens aanhoudende droogte (eenmaal begin mei dit jaar en eenmaal in 2019)?

Nee dat klopt niet, zie ook antwoord op vraag 1.

3. Klopt het dit telkens vissterfte tot gevolg had?

Nee dat klopt niet, zie ook antwoord op vraag 1.

4. Bent u het met de Partij voor de Dieren eens dat, aangezien droogte steeds vaker voorkomt, het belangrijk is dat onze kunstwerken (inclusief pompen) die droogte aankunnen?

Droogte lijkt steeds vaker voor te komen. Na de droge zomer van 2018 en in mindere mate 2019, lijkt ook de zomer van 2020 zich te ontwikkelen tot een droog seizoen. Daarvoor nemen we verschillende maatregelen, waaronder bijvoorbeeld het vasthouden van water, afspraken maken over verdeling van water en het inlaten of inpompen van water. Uitgangspunt is uiteraard dat er water beschikbaar is. Over de waterverdeling in het hoofdsysteem (de grote rivieren) is Waterschap Rivierenland in gesprek met Rijkswaterstaat. Op deze manier werken we aan het zo goed mogelijk handhaven van de (streef)peilen.

5. Deze calamiteit is op dinsdag 2 juni om 20:00 voor het eerste gemeld bij waterschap Rivierenland door bezorgde burgers. Na de initiële melding hebben burgers meerdere keren contact op moeten nemen met waterschap Rivierenland, via verschillende kanalen, waaronder een bezoek naar het hoofdkantoor in Tiel, voordat zij het gevoel kregen dat er serieus naar hen geluisterd werd. Wat vindt u daarvan?

De bezoeker is in het veld uitgelegd hoe de situatie is ontstaan en wat het waterschap eraan ging doen om de situatie te verbeteren. Meneer was ontevreden met het antwoord en is toen naar het hoofdkantoor gegaan. Het waterschap heeft na de eerste melding direct actie ondernomen en is ter plaatse gaan kijken. Bij aankomst bleek dat de melder zelf al actie had ondernomen en de levende vissen aan het overzetten was. In gezamenlijk overleg heeft het waterschap de dode vissen geruimd en is de melder verder gegaan met het overzetten van de levende vissen.

6. Wat vindt u ervan dat waterschap Rivierenland wél dode vissen uit het water heeft verwijderd, maar heeft geweigerd nog levende vissen naar een ander water over te plaatsen?

Het waterschap heeft niet geweigerd om levende vissen over te zetten. Waterschap is vanuit veiligheidsoverwegingen niet meegegaan in het verzoek om ook vissen die zich in de perskoker bevonden af te vangen.

7. Wat vindt u ervan dat burgers zich daardoor genoodzaakt hebben gevoeld om zelf de nog levende vissen over te plaatsen?

In overleg is er met elkaar samengewerkt, waarbij daarna een burger op eigen initiatief de perskoker heeft betreden.

8. Klopt het dat bij het kiezen van een oplossing voor deze calamiteit (vissen verplaatsen, tijdelijk een extra pomp plaatsen of reparatie van de huidige pomp afwachten) financiën een doorslaggevende rol hebben gespeeld?

Nee, financiën hebben geen rol gespeeld.

a. Zo ja, hoeveel euro per gered leven stelt waterschap Rivierenland beschikbaar om dreigende vissterfte te voorkomen?

Niet van toepassing.

b. Zo nee, welke criteria heeft waterschap Rivierenland dan gehanteerd om een oplossing te kiezen en op welke wijze wordt het belang van de vis hierin meegewogen?

Het waterschap streeft naar een ecologisch gezond watersysteem en daar nemen vissen een belangrijke plek bij in.

9. In de op 6 augustus 2019 gepubliceerde ‘Checklist droogte en vis’ van Rijkswaterstaat, worden waterbeheerders opgeroepen om een lokale checklist te ontwikkelen voor calamiteiten met (dreigende) vissterfte door aanhoudende droogte. Het document van Rijkswaterstaat bevat tevens richtlijnen voor zo’n checklist. Beschikt waterschap Rivierenland over een dergelijke checklist?

Nee, Waterschap Rivierenland heeft geen checklist “droogte en vis”. Tot nu toe zijn calamiteiten met (dreigende) vissterfte door aanhoudende droogte slechts sporadisch voorgekomen, door een veelal constante wateraanvoer. Het opstellen en implementeren van een dergelijk checklist wordt daarom in dit stadium niet nodig geacht.

10. Op de website van waterschap Rivierenland[2] staat vermeld dat burgers contact met waterschap Rivierenland kunnen opnemen via 0344 - 64 90 90 indien zij dode vissen zien. Op 4 november 2019 is tijdens de commissie watersysteem door de Partij voor de Dieren verzocht of dit meldpunt kan worden uitgebreid in gevallen van dreigende vissterfte. Op 25 november 2019 heeft de heemraad tijdens de commissie watersysteem toegezegd deze suggestie mee te nemen. Tot op heden is de website hierop niet is aangepast. Gaat u de website alsnog aanpassen?

In februari 2020 is de website al aangepast waarbij toen de focus is gelegd op die locaties die niet verbonden zijn met het watersysteem. Naar aanleiding van de huidige vraag wordt op de webpagina de tekst geredigeerd en “(dreigende)” toegevoegd bij de term vissterfte. Dit slaat op alle typen water specifiek in beheer bij waterschap Rivierenland zowel binnen als buiten het watersysteem.